Ten wpis w ramach #CiekaweZwierzeta, przygląda się dokładniej mojemu flagowemu zwierzęciu, które absolutnie uwielbiam (co możecie zobaczyć w społeczności: !szczurposting)
Dzisiejszy delikwent: Szczur (rattus norvegicus)
Zacznę od lingwistycznego żartu, który zawsze niesamowicie mnie bawi - otóż w języku angielskim, grupa szczurów nazywa się "mischief", co jest absolutnie zabawne - bo pasuje.
Szczury zawsze były dużym zagrożeniem dla ludzi z uwagi na niesamowity spryt, twarde, wzmacniane żelazem zęby, które mogą z łatwością przebić się przez drewno, cement, cegłę oraz metale jak miedź, aluminium i ołów, możliwości szybkiego rozmnażania się, a także dość wysokiej kultury stadnej, która sprawiała, że trutki przestawały być skuteczne, gdy stado orientowało się, że coś jest nie tak i unikało źródeł nieszczęść. Dodatkowym utrudnieniem jest to, że w przeciwieństwie do myszy, szczury są tzw. neofobami, czyli boją się i nie ufają temu, co nowe. W efekcie tego np. trudno jest zachęcić szczura do zmiany karmy, ale także do spożycia trutki. Wracając, szczury następnie migrowały, ale wysyłały dalej czujki oraz zwiadowców w poprzednie miejsce - a gdy zagrożenie znikało - wprowadzały się tam ponownie. Dosłownie zabawa w kotka i myszkę.
Legenda mówi, że to właśnie w ten sposób zaczęła się hodowla szczurów w formie zwierząt domowych, w XVIII-wiecznej Anglii, na dworze Królowej Wiktorii, podczas sporego problemu z szybko rozmnażającymi się i dostającymi wszędzie szczurami, pewien szczurołap wypatrzył okazję na biznes i wybierał te co bardziej ładne, ufne oraz przyjazne osobniki i pakował je w małe klatki do siebie do domu, gdzie oswajał je i sprzedawał, mówiąc, że to egzotyczne zwierzęta z Norwegii. Stąd wzięła się potoczna nazwa szczura oswojonego - który jest gatunkiem "rattus norvegicus", czyli najczęstszym szczurem dzikim oraz udomowionym. Udomowiony szczur żyje średnio 3 lata, a dziki tylko 1 rok z uwagi na wysokie zagrożenie ze strony drapieżników.
Występuje on dzisiaj niemal wszędzie na świecie, ponieważ kolonizował planetę razem z Europejczykami. Jedyne obszary w których odnotowano absolutny brak obecności tego zwierzęcia to północny Sybir, północna Kanada oraz prowincja Alberta - również w Kanadzie.
Powodów łatwości przetrwania szczurów jest na prawdę wiele. Są wysoko wyspecjalizowanym gatunkiem. Potrafią się wspinać, skakać, a także doskonale pływać. Świetnie radzą sobie w warunkach morskich oraz powietrznych - np. zalęgając się w mniej dostępnych częściach samolotów czy okrętów. Pojedyńczy szczur sam w sobie posiada wiele narzędzi oraz ewolucyjnych zabawek, które pozwalają mu przetrwać i prosperować w środowisku - szczególnie blisko człowieka. W ogóle uważam, że zwierzęta z tzw. "trash animals" - czyli żywiące się pozostałościami po ludzkiej aktywności, to zwierzęta które w pewien sposób wyłamały się z łańcucha pokarmowego i wygrały życie. Pomyślcie o tym - w miastach, poza kotami nie ma praktycznie żadnych drapieżników, kiedy człowiek pozostaje bierny. Indywidualny szczur ma bardzo giętkie kości, które pozwalają mu nie tylko dostać się w niemal każde miejsce, ale i amortyzować upadki i niwelować impakt uderzeń. Szczury jednak zwykle unikają walki, pomimo tego, że potrafią walczyć i się bronić, a w grupie stanowią wielkie zagrożenie, większość szczurów zawsze będzie wolało uciec, zamiast ryzykować zranienie w wyniku walki. Są do tego przystosowane, ponieważ nawet czaszka szczura może się zginać, z uwagi na kości skroniowe które są bardzo giętkie. W efekcie tego, szczur jest w pełni w stanie przecisnąć się przez szczeliny stanowiące 1/3 jego szerokości. Ich wysoko wyspecjalizowane ogony pozwalają doskonale trzymać równowagę, co przydaje się zarówno podczas wspinaczki jak i biegu. Dodatkowo, szczury nie pocą się - przez co nie zostawiają szczególnie mocnego zapachu, a zamiast tego regulują ciepło przez ogon, dlatego tak często możemy zaobserwować ogony wystające z hamaczków oraz sputników wśród szczurów udomowionych. Wymiana cieplna odbywa się poprzez zwężanie i rozszerzanie naczyń krwionośnych. Co ciekawe, szczury często wpuszczają więcej krwi do ogona, aby dodać mu ciężaru i dzięki temu zamienić go w balast, potrzebny do wykonania skoku albo ryzykownego manewru podczas wspinaczki. Bardzo ciekawe w szczurach jest to, że mają pięć palców u tylnych nóg - które są nogami skokowymi (które swoją drogą pozwalają im wykonać skok na ponad metr wysokości) tzn. z bardzo szeroką i długą stopą, ale tylko cztery palce u łap przednich, którymi są w stanie wykonywać rozmaite czynności, od chwytania przemiotów, po pokazywanie palcami. Z tego co mi wiadomo, nie ma naukowego konsensusu tego, dlaczego tak jest. Część teorii które czytałem mówi o tym, że kciuk kiedyś tam był - szczególnie, że znajduje się tam kikut - a pozbycie się kciuka miało ułatwić bieganie i wspinanie się. Inne teorie, natomiast insynuują, że kciuk dopiero się rozwija. Osobiście jestem większym zwolennikiem teorii nr. 1.
Szczury mają również niesamowicie dobrze rozwinięte zmysły, aczkolwiek są one ograniczone poprzez przystosowanie. Ich wzrok praktycznie nie istnieje - nawet najlepiej widzący szczur widzi w odcieniach brązu i szarości na bardzo krótki dystans. Ich zmysł dotyku również nie jest szczególnie dobry. Zmysły szczurów osiągają wyżyny w dziedzinach węchu i słuchu. Przeciętny szczur ma dużo lepszy węch od psa, dlatego też coraz częściej korzysta się z nich do poszukiwania ofiar zawalonych budynków - z oczywistych wzgledów - mały szczur wejdzie niemal wszędzie. Podczas wojen często używano ich również do wykrywania min, ponieważ w przeciwieństwie do psów, były one na tyle lekkie, że nie detonowały ładunków wybuchowych. Ponadto, ich smak jest rozwinięty tak silnie, że są w stanie poznać najmniejsze zmiany - co dodatkowo utrudnia karmienie i trucie. Ich zmysły przydają się ludziom, np. jako wczesne ostrzeganie przed klęskami żywiołowymi. Jeśli szczury znikają, coś się dzieje.
Jeśli chodzi o aspekt socjalny, szczury mają bardziej zawiłe relacje, niż te prezentowane przez część małp. Są silnie hierarchicznymi istotami, więc w stadzie zawsze musi być dominujący, który ustala zasady. Poza liderem w stadzie znajduje się jego zastępca, który pilnuje porządku kiedy tamten jest zajęty, nieobecny bądź po prostu nie w humorze, ale także wyrzutki oraz otwarci rebelianci, którzy sprzeciwiają się hierarchicznej strukturze ich społeczeństwa. Szczury też nigdy nie zostawiają żadnego przedstawiciela swojego gatunku na śmierć i zawsze desperacko będą próbowały pomóc rannym oraz atakowanym, nawet z zagrożeniem życia dla nich samych. Jest to również bardzo ważne w starciach między stadami, które potrafią zakopać topór i współpracować w celu zwalczenia wspólnego zagrożenia oraz bezpardonowo przyjmują rannych osobników do swojego stada, nawet jeśli ten pochodzi ze stada uznawanego za wrogie. Poza tym, szczury posiadają określone role, które pozwalają stadu przetrwać poprzez ich utylizację oraz rozwijanie. Stosują niezwykle machiavellistyczne zagrywki, często sabotując inne osobniki (w nieszkodliwy sposób), aby osłabić ich pozycję w stadzie. Są konformistami i łatwo popadają w peer-pressure, a z uwagi na bardzo silnie rozwinięty "aparat językowy", dzięki któremu komunikują się zarówno ogonami, jak i ultradźwiękami, popadają w kłótnie lub przekazują sobie informacje. Poza tym, używają swoich wąsów do pokazywania rozmiarów przedmiotów, o których "mówią". Szczur domowy zawsze koniecznie musi mieć co najmniej jednego partnera, ponieważ nawet pomimo tego, że z uwagi na bardzo silną potrzebę socjalizacji człowiek często zostaje częścią stada, nie jest w stanie zapewnić tego, czego może zapewnić inny szczur - czyli tulenie, "grooming" oraz zabawy - jak np. w chowanego, berka czy rzucanie sobie piłki. Szczur pozbawiony towarzysza może fizycznie umrzeć z samotności. Tworzy to bardzo ciekawą dynamikę, ponieważ pomimo bycia pazernymi burakami, które kopią pod sobą dołki, szczury potrzebują siebie nawzajem by dosłownie przeżyć. Brzmi znajomo, prawda?
Wbrew stereotypom oraz powszechnie powielanym kłamstwom, szczury są notorycznie czystymi zwierzętami. Są tak czyste, że dosłownie myją siebie same i siebie nawzajem przez ok. 20% dnia. Jeśli dotkniecie szczura, przy pierwszej okazji zacznie się on dokładnie myć. W efekcie tego, zapach szczurów jest generalnie bardzo miły i przyjemny, a ich futerka są zawsze puszyste i miłe w dotyku.
Są również bardzo ciekawskimi, ufnymi i szalenie inteligentnymi zwierzętami, ale tego nie będę opisywał, po prostu zobaczcie sami:
https://yewtu.be/watch?v=0jo_EG7XqZQ
(Szczurowe Sztuczki 1)
https://yewtu.be/watch?v=7g2rxtWu_FM
(Szczurowe sztuczki 2)
Fun fact na koniec: Szczury mają sny, a gdy mają koszmary, jeden z członków stada zawsze będzie nad nim czuwał, a także dręczą je uczucia takie jak wyrzuty sumienia oraz żal, związany z utratą czegoś, poniżeniem albo zrobieniem krzywdy innemu szczurowi albo człowiekowi.
Mam więc nadzieję, że trochę przybliżyłem Wam, dlaczego uwielbiam szczury.
Serio, uwielbiam szczury.
(Repost z: https://kolektiva.social/@szczur/109909868973859389)
Tutanota's pretty cool.